W 2025 roku w ramach projektu „Regiony Rewitalizacji 3.0”, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej i budżetu państwa, zrealizowane zostały liczne szkolenia, warsztaty i spotkania studyjne, których wspólnym celem było wzmacnianie kompetencji samorządów oraz rozwijanie sieci współpracy między gminami. Pomorskie miasta stały się przestrzenią wymiany wiedzy, dobrych praktyk i inspiracji do dalszego rozwijania lokalnych polityk rewitalizacji.

Praktyczna szkoła rewitalizacji

Jednym z działań była kontynuacja cyklu szkoleń oraz warsztatów z zakresu rewitalizacji dla przedstawicieli gmin miejskich i miejsko-wiejskich z terenu województwa pomorskiego oraz przedstawicieli Zespołu ds. rewitalizacji działającego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego. Podobnie jak w roku poprzednim, również w 2025 r. spotkania koncentrowały się na wprowadzaniu przedstawicieli gmin w tematykę rewitalizacji lub pogłębianiu ich dotychczasowej wiedzy.

Pierwsze szkolenie odbyło się w Malborku, gdzie uczestnicy mieli okazję poznać podstawy rewitalizacji – czym jest, na czym polega jej kompleksowość i dlaczego nie ogranicza się tylko do remontów przestrzeni publicznych. W trakcie szkolenia „Wprowadzenie do rewitalizacji” omawiano m.in. sposoby diagnozowania problemów społecznych i przestrzennych, współpracę z mieszkańcami oraz czynniki, które decydują o powodzeniu działań naprawczych.

Następnie cykl zawitał do Tczewa, gdzie rozwinięty został wątek praktycznych aspektów rewitalizacji. Szkolenie skupiło się na praktycznych aspektach rewitalizacji, omawiając korzyści z Gminnych Programów Rewitalizacji, mechanizmy prawne oraz sposoby realnego angażowania mieszkańców w konsultacje społeczne.

Kolejne szkolenie zorganizowane zostało w Chojnicach, gdzie przedstawiono rewitalizację jako kompleksowe narzędzie zarządzania rozwojem lokalnym, akcentując kluczowe elementy procesu: rzetelną diagnozę, koncentrację przestrzenną, podejście zintegrowane oraz rolę partycypacji publicznej i współpracy interesariuszy.

Dwa kolejne spotkania miały miejsce w Gdańsku. Pierwsze z nich dotyczyło przygotowania Gminnych Programów Rewitalizacji – od tworzenia diagnozy, przez zapisy dotyczące projektów, po system monitorowania. Dużo uwagi poświęcono ustawie o rewitalizacji, zwłaszcza narzędziom konsultacje społeczne czy Komitet Rewitalizacji. Drugie spotkanie poświęcono zarządzaniu procesem rewitalizacji – tematyce bardzo praktycznej, obejmującej kwestie współpracy międzywydziałowej, włączania partnerów społecznych oraz realizacji działań, które wymagają koordynacji wielu podmiotów.

Łącznie na przestrzeni ostatnich dwóch lat odbyło się siedem szkoleń oraz cztery warsztaty z zakresu rewitalizacji, w których uczestniczyły 102 osoby z 25 pomorskich gmin. 

Dziedzictwo kulturowe w rewitalizacji – cykl realizowany we współpracy międzyregionalnej

Drugim ważnym obszarem działań były szkolenia przygotowane wspólnie z województwem kujawsko-pomorskim i Narodowym Instytutem Dziedzictwa. Spotkania odbyły się w Słupsku, Bydgoszczy i Malborku, łącząc uczestników z dwóch województw.

Zagadnienia poruszane podczas szkoleń dotyczyły tematów niezwykle istotnych dla wielu pomorskich gmin, na których obszarach znajdują się liczne zabytki i układy urbanistyczne objęte ochroną. Uczestnicy poznawali zasady kształtowania przestrzeni publicznych na terenach o wysokiej wartości kulturowej, dowiadywali się, jak projektować zieleń jako integralny element dziedzictwa oraz jak prowadzić renowację i termomodernizację zabytkowych obiektów w sposób godzący potrzeby współczesności z ochroną historycznej tkanki miasta.

W szkoleniach wzięło udział łącznie 40 osób z województwa pomorskiego i 25 osób z kujawsko-pomorskiego. Cykl będzie kontynuowany w kolejnym roku – tym razem w Grudziądzu.

Klimatyczna regeneracja miast – cykl szkoleń i warsztatów w miastach województwa pomorskiego

W czerwcu 2025 roku podpisana została umowa na organizację i przeprowadzenie szkoleń, warsztatów oraz konferencji podsumowującej z zakresu klimatycznej regeneracji miast i kształtowania przestrzeni publicznej dla przedstawicieli gmin miejskich i miejsko-wiejskich woj. pomorskiego oraz przedstawicieli Zespołu ds. rewitalizacji. Cykl obejmował trzy warsztaty, każdy składający się z trzech dwudniowych spotkań oraz cztery dwudniowe szkolenia.

Warsztaty w Gdańsku i Wejherowie

W minionym roku zorganizowane zostały dwa pełne bloki warsztatowe, każdy obejmujący trzy spotkania odbywające się latem (lipiec–sierpień) oraz jesienią (październik–listopad). Pierwsza edycja odbywała się w Gdańsku, a druga w Wejherowie.

W trakcie warsztatów uczestnicy analizowali m.in.:

• jak projektować przestrzeń miejską, aby była odporna na skutki zmian klimatu i bardziej przyjazna mieszkańcom,
• jak planować działania w skali zlewni, aby systemy wodne i miejskie nie konkurowały, lecz uzupełniały się,
• jak przełożyć wizję błękitno-zielonego miasta na konkretne działania, inwestycje i polityki lokalne.

W warsztatach uczestniczyły łącznie 102 osoby z 14 pomorskich gmin.

Szkolenia klimatyczne

Równolegle odbyły się trzy szkolenia w: Rumi, Kościerzynie oraz Charzykowach. Miały one charakter bardziej praktyczny i koncentrowały się na wdrażaniu rozwiązań błękitno-zielonej infrastruktury. Zagadnienia dotyczące retencji, adaptacji do ekstremalnych zjawisk pogodowych oraz integracji zieleni i wody w planowaniu miejscowym stały się podstawą do żywych dyskusji uczestników.

W szkoleniach tych udział wzięło 49 przedstawicieli z 21 gmin regionu.

Działanie dotyczące zagadnień klimatycznych będzie kontynuowane również w 2026 roku – już dziś zaplanowane są kolejne warsztaty w Gdańsku – tym razem dla członków Zespołu ds. rewitalizacji, szkolenie w Starogardzie Gdańskim dla przedstawicieli gmin miejskich i miejsko – wiejskich oraz konferencja podsumowująca.

Krajowa wizyta studyjna – inspiracje z całej Polski

Jednym z najważniejszych momentów roku była październikowa krajowa wizyta studyjna. W jej ramach przedstawiciele pomorskich gmin, organizacji pozarządowych oraz komitetów ds. rewitalizacji odwiedzili pięć miast: Pleszew, Leszno, Kalisz, Konin i Włocławek.

W Pleszewie, pierwszym mieście 15-minutowym w Polsce, goście mieli okazję przyjrzeć się wdrażaniu modelu miasta kompaktowego, w którym wszystkie kluczowe usługi są dostępne w krótkim czasie pieszo, rowerem lub komunikacją publiczną. Rozwiązania te pozwalały ograniczać emisje, promować zrównoważony transport i wzmacniać odporność miasta na zmiany klimatu.

W Lesznie uczestnicy poznali projekty łączące aktywizację społeczną i gospodarczą – m.in. Centrum Aktywizacji Społecznej i Stację Biznes. Przykłady te pokazywały, w jaki sposób rewitalizowane przestrzenie mogą stać się miejscem wspierania lokalnej przedsiębiorczości, integracji mieszkańców oraz inicjowania innowacji społecznych.

W Kaliszu, najstarszym mieście w Polsce, szczególne wrażenie zrobiły rozwiązania zielone i społeczne – rewitalizacja Plant Miejskich, zielone przystanki, a także sieć przestrzeni tworzonych z myślą o mieszkańcach i organizacjach pozarządowych, takich jak Akcelerator Kultury, Dom Sąsiedzki czy Centrum Organizacji Pozarządowych.

Wizyta w Koninie była z kolei lekcją transformacji miasta o przemysłowej przeszłości. Uczestnicy zobaczyli m.in. Bulwar Nadwarciański, Inkubator Aktywności „Dom Zemełki” oraz odnowione podwórka na starówce. Przedstawione projekty udowadniały, że miasta poprzemysłowe mogą skutecznie łączyć dziedzictwo z nowoczesnymi rozwiązaniami środowiskowymi i społecznymi.

Ostatnim punktem wizyty był Włocławek, gdzie kultura i rewitalizacja stały się podstawą zrównoważonego rozwoju. Miejsca takie jak „Kamienica Port”, Centrum Kultury „Browar B.” czy Interaktywne Centrum Fajansu pokazywały, jak dziedzictwo i tożsamość lokalna mogą wzmacniać procesy odnowy. 

Międzyregionalne spotkanie Zespołów ds. Rewitalizacji – pięć dni intensywnej wymiany doświadczeń

We wrześniu odbyło się pięciodniowe, międzyregionalne spotkanie dla Zespołów ds. rewitalizacji z całej Polski. W wydarzeniu wzięły udział 44 osoby, reprezentujące m.in. województwa: lubelskie, warmińsko-mazurskie, podkarpackie, dolnośląskie, opolskie, lubuskie, kujawsko-pomorskie, zachodniopomorskie, wielkopolskie, śląskie, podlaskie, mazowieckie oraz przedstawiciele Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Uczestnicy spotkania odwiedzili miejsca, które od lat stanowią przykłady udanej rewitalizacji:

• Biskupią Górkę, Dolne Miasto i Orunię w Gdańsku,
• Osiedle Zamenhofa – Opata Hackiego, Oksywie i Witomino w Gdyni,
• Osiedle „Kombatantów” i Wzgórze Markowca w Rumi,
• obszary rewitalizacji w Słupsku, m.in. Pracownię Samodzielności „Zakątek”, Nowy Teatr im. Witkacego, Męską Szopę oraz Bulwary

Każda z wizyt była okazją do omówienia działań gmin, ich sukcesów, ale także trudności, które napotkały podczas realizacji projektów. Spotkanie miało charakter nie tylko edukacyjny, lecz także integracyjny – pozwoliło nawiązać relacje między Zespołami i stworzyć przestrzeń do przyszłej współpracy.

Więcej na ten temat w artykule na stronie Fundusze Europejskie dla Pomorza.

Podsumowanie roku 2025

W 2025 roku w ramach projektu „Regiony Rewitalizacji 3.0” obyło się:

• 5 warsztatów, dotyczących rewitalizacji i klimatycznej regeneracji miast, zrealizowanych w: Malborku, Tczewie, Chojnicach, Gdańsku, Wejherowie;
• 9 szkoleń, dotyczących rewitalizacji, klimatycznej regeneracji miast oraz dziedzictwa kulturowego zrealizowanych w: Słupsku, Bydgoszczy, Malborku, Rumi, Kościerzynie, Charzykowach, Gdańsku.
• Międzyregionalne spotkanie Zespołów ds. Rewitalizacji w Gdańsku, Gdyni, Rumi i Słupsku;
• Krajową wizytę studyjną w Pleszewie, Lesznie, Kaliszu, Koninie i Włocławku.

Zrealizowane działania nie tylko wzbogaciły wiedzę uczestników, lecz także przyczyniły się do wzmocnienia współpracy międzygminnej i rozwinięcia praktycznych umiejętności niezbędnych w prowadzeniu skutecznych procesów rewitalizacji. 

Szkolenia, warsztaty, wizyta studyjne oraz międzyregionalne spotkanie Zespołów ds. rewitalizacji zrealizowane zostały w ramach projektu dotacyjnego pn. „Regiony Rewitalizacji Edycja 3.0” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach programu Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich 2021-2027 oraz budżetu państwa.